ตลับลูกปืน คือ

 

ลับลูกปืนแบบเม็ดลูกกลิ้ง (rolling bearing) หมายถึงตลับลูกปืนชนิดที่รับแรงโดยอาศัยชิ้นส่วนของตลับลูกปืนที่มีลักษณะเป็นผิวสัมผัสแบบกลิ้ง (rolling contact) แทนที่จะเป็นผิวสัมผัสแบบเลื่อน (sliding contact) เนื่องจากตลับลูกปืนชนิดนี้มีค่าความเสียดทานน้อยมาก ดังนั้นจึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งที่นิยมใช้กันทั่วไปในวงการอุตสาหกรรมว่า anti-friction bearing ตัวอย่างเช่นตลับลูกปืนเม็ดกลม (ball bearing)            ซึ่งประกอบด้วยวงแหวนเหล็กกล้าสองวงที่แยกออกจากกันด้วยเม็ดลูกกลิ้งทรงกลม ลูกกลิ้งเหล่านี้รับแรงมาจากวงแหวนหนึ่งแล้วส่งแรงนี้ผ่านไปยังวงแหวนอีกวงหนึ่งโดยการกลิ้งไปบนวงแหวน

เนื่องจากมีการใช้ตลับลูกปืนแบบเม็ดลูกกลิ้งกันอย่างแพร่หลายทั่วไป สมาคมผู้ผลิตตลับลูกปืน จึงได้วางมาตรฐานการกำหนดขนาดและหลักเกณฑ์ที่จะใช้ในการเลือกตลับลูกปืนเหล่านี้ขึ้น จากมาตรฐานนี้ทำให้ผู้ออกแบบชิ้นส่วนเครื่องจักรสามารถเลือกตลับลูกปืนจากแค็ตตาล็อกของผู้ผลิตได้รายหนึ่ง และทำการเปลี่ยนตลับลูกปืนไปใช้งานตลับลูกปืนจากผู้ผลิตอีกรายหนึ่งได้ โดยที่ตลับลูกปืนที่เลือกจากผู้ผลิตทั้งสองยังคงมีขนาดเท่ากัน ถึงแม้ว่าสมาคมผู้ผลิตตลับลูกปืน ได้วางมาตรฐานวิธีการเลือกตลับลูกปืนตามความต้องการของการรับแรงและอายุใช้งานเอาไว้ แต่ก็ยังมีผู้ผลิตที่มีการวางมาตรฐานการเลือกตลับลูกปืนของตนเองแตกต่างออกไปจากของสมาคมผู้ผลิตตลับลูกปืน แต่อย่างไรก็ตามแค็ตตาล็อกของผู้ผลิตก็มีข้อมูลเพียงพอที่จะให้ทำเปลี่ยนใช้ตลับลูกปืนจากผู้ผลิต่างๆโดยการเทียบค่าของสมาคมผู้ผลิตตลับลูกปืนได้

ก่อนการตัดสินใจเลือกใช้ตลับลูกปืน ผู้ออกแบบก็ควรที่จะพิจารณาถึงข้อดีและข้อเสีย เมื่อเปรียบเทียบกับตลับลูกปืนผิวสัมผัสแบบเลื่อนดังต่อไปนี้ คือ

1.     มีความเสียดทานในขณะสตาร์ทน้อย  จึงเหมาะสำหรับเครื่องจักรที่มีการเดินเครื่องหรือหยุดเครื่องบ่อยครั้ง ง่ายต่อการหล่อลื่นและดูแลรักษา โดยเฉพาะตลับลูกปืนที่ได้รับการบรรจุจารบีมาจากโรงงานผลิตแล้ว ที่เกือบไม่ต้องดูแลเกี่ยวกับการหล่อลื่นอีกเลย
2.     ใช้ปริมาณสารหล่อลื่นน้อย
3.     ใช้เนื้อที่ในแนวแกนน้อย (axial space)
4.     สามารถรับแรงรุนและแรงในแนวรัศมีได้พร้อมกันยกเว้นตลับลูกปืนชนิดเม็ดทรงกระบอกตรงสำหรับเจอร์นัลแบริ่งรับแรงได้เฉพาะในแนวรัศมีเท่านั้น
5.     สามารถที่จะทราบได้ว่าตลับลูกปืนกำลังจะเสียหาย โดยการสังเกตจากเสียงดัง ซึ่งผิดไปจากปกติ
6.     สามารถผลิตให้มีช่องว่างภายในน้อยมาก จึงเหมาะที่จะใช้กับเครื่องจักรที่ต้องการความละเอียดแม่นยำในการทำงาน เช่น เฟืองและลูกเบี้ยว เป็นต้น
7.     สามารถใช้รองรับเพลาในตำแหน่งใดๆได้ เช่น ใช้รองรับเพลาซึ่งวางเรียงเป็นมุมกับแนวระดับเป็นต้น
8.     ทำการติดตั้งได้ง่าย
ข้อเสียของตลับลูกปืนแบบเม็ดลูกกลิ้งเปรียบเทียบกับเจอร์นัลแบริ่ง
1.     ใช้เนื้อที่ทางด้านรัศมีมากกว่า
2.     โดยปกติแล้วราคาแพงกว่า
3.     ขณะทำงานจะมีเสียงดังกว่าเนื่องจากมีการสัมผัสระหว่างผิวของเม็ดลูกกลิ้งและรางวิ่ง
4.     มีอายุการใช้งานสั้นกว่า ทั้งนี้เนื่องมาจากความเค้นที่เกิดขึ้นมีค่าสูงกระทำซ้ำกัน จึงทำให้เนื้อโลหะเกิดความล้า